[ BLOG ] Als twee mensen volledig langs elkaar heen lijken te praten, ligt het dan aan wat ze zeggen of hoe ze naar elkaar luisteren?
Een doodgewoon gesprek kan gauw escaleren, omdat beide personen zich niet gehoord voelen. Het lijkt alsof ze allebei een filter in hun oren hebben, waardoor woorden en zinnen vervormd binnenkomen. Dit filter kun je uit zetten door de techniek van letterlijk luisteren toe te passen.
Dit blog schreef ik speciaal voor Haagse Hoogvliegers.
Letterlijk luisteren
Stel: je hebt keihard gewerkt, overuren gemaakt en er alles aan gedaan om je deadline te halen. Doordat je afhankelijk was van anderen, heb je je project nét niet op tijd af kunnen maken. Je baalt er enorm van, het is niets voor jou. In gedachten verzonken sta je bij de koffieautomaat te dralen. Dan komt de directeur aangelopen. Terwijl hij koffie pakt zegt hij: “Je hebt je deadline niet gehaald, volgende keer moet je me eerder waarschuwen als het dreigt mis te gaan”.
Shit! Je baas is ontevreden met jouw werk. Hij vindt dat je het niet goed hebt aangepakt. Hij denkt vast dat je de kantjes ervan af loopt, of dat je niet betrokken genoeg bent. En volgende maand komt je functioneringsgesprek eraan… Het gevolg is dat je extra je best gaat doen. Tijdens het volgende project probeer je beter te letten op timing, hoe je communiceert en met wie. Je houdt je baas vaker op de hoogte doet er alles aan om te voorkomen dat hij weer zal zeggen dat je het verpest hebt.
Wacht even… verpest hebt?
Zei hij niet: “Je hebt je deadline niet gehaald, volgende keer moet je me eerder waarschuwen als het dreigt mis te gaan”? Blijkbaar zijn zijn woorden gekleurd door jouw filter bij je binnengekomen. Dit kun je voorkomen door anders te luisteren.
Verschillende manieren van luisteren
Luisteren kan op vele verschillende manieren. Bij Haagse Hoogvliegers leerde ik 4 luisterstijlen: inhoudsgericht (waar gaat het om?), relatiegericht (wat doet het met de ander?), tijdgericht (hoeveel tijd hebben we nog?) of handelingsgericht (wat kan/moet ik doen?) luisteren. Daarnaast kun je ook holistisch, transformerend en helend vanuit en naar verschillende “lichamen” luisteren: je/het mentale lichaam, je/het fysieke lichaam, je/het contextuele lichaam, je/het spirituele lichaam en je/het energetische lichaam.
Een aanvullende manier van luisteren, je zou het filterloos luisteren kunnen noemen, leerde ik vorige zomer, bij de 9-daagse training the School for the Work van Byron Katie. Door de woorden van je gesprekspartner letterlijk op te vatten, voorkom je dat jouw eigen filter de betekenis verdraaid.
Wat vertelt je baas daadwerkelijk?
Laten we de woorden van je baas nader bekijken. ‘Je hebt je deadline niet gehaald’ is een feit, daar kun je niet omheen. Het tweede deel: ‘volgende keer moet je me eerder waarschuwen als het dreigt mis te gaan’? is letterlijk genomen een opdracht: ‘waarschuw me op tijd’. Je hoeft in feite niet eens te antwoorden.
Hermeneutiek
Als je bereid bent letterlijk te luisteren, sta je open voor het horen van de ware betekenis van de woorden. Die kan bijvoorbeeld zijn: “Volgende keer moet je me eerder waarschuwen als het dreigt mis te gaan, dan kan ik je helpen. Ik zie dat je afhankelijk bent van anderen en daardoor de juiste informatie niet op tijd had. Wanneer ik vanuit mijn functie om dezelfde info vraag, gaat het vast sneller”. Het zou ook kunnen dat je leidinggevende een assistent voor je zou regelen. Of dat hij niets doet maar gewoon op de hoogte wil zijn. Het kan van alles betekenen. Maar één ding is zeker: je baas heeft met deze woorden geen oordeel geveld over jouw functioneren.
Hoe kun je letterlijk luisteren toepassen?
We maken vaak ons eigen verhaal van wat anderen zeggen. Dat heeft alles te maken met wat we van onszelf vinden. Een zin die Byron Katie tijdens the School vaak herhaalde is: ‘who would you be without your story?’ Deze vraag is op allerlei voorbeelden toe te passen. Voor dit verhaal zou ik ‘m vertalen als: ‘Wat hoor je, zonder jouw verhaal?’ Zonder jouw invullingen, inkleuringen, aannames of verwachtingen?
Probeer in verschillende gesprekken de woorden van de ander letterlijk op te vatten, uiteraard met uitzondering van gezegdes en uitdrukkingen (hoewel dat vast hilarische situaties op zal leveren: “Mijn naam is Haas”). Hiermee voorkom je dat de overtuigingen die je over jezelf en de wereld hebt, de woorden van de ander beïnvloeden. Dit is vooral behulpzaam als je je geïrriteerd of persoonlijk aangevallen voelt: wat zegt de ander echt? Gaat het eigenlijk wel over jou?
Wie zou je zijn zonder je verhaal?
Ik vind vaak dat ik niet verantwoordelijk genoeg ben. Dat is een oude en buitengewoon hardnekkige overtuiging. Het is onvoorstelbaar hoeveel in essentie neutrale opmerkingen me raken op dat vlak. Als mijn partner zegt: “Rij voorzichtig!” voel ik diep van binnen een steek. De gedachtes volgen elkaar snel op: natuurlijk rij ik voorzichtig!! – ik kan heus goed rijden!! – hoewel, ik haalde mijn rijbewijs pas bij de vierde keer afrijden – doelt hij nu op die boete van vorig jaar?! – zonde van het geld!! – ik heb deze maand nog niet genoeg verdiend!! – ik moet harder werken!! etc. En dat allemaal door één (lief bedoelde) opmerking van mijn partner, die hij waarschijnlijk meer uit gewoonte zegt, dan dat hij zich daadwerkelijk zorgen maakt over mijn rijstijl.
Als ik in deze situatie letterlijk zou luisteren verandert dat mijn hele gedachtegang, inclusief bijbehorend negatief gevoel. Zonder mijn ‘verhaal’ – mijn eigen innerlijke overtuiging om verantwoordelijker te moeten zijn – hoor ik een lieve afscheidsgroet en kan ik zijn opmerking beantwoorden met een vrolijk: “Zal ik doen!”
Wat hoor je als je letterlijk luistert?
Oefen er vandaag eens mee. Wanneer je letterlijk luistert, valt ineens op hoeveel vage zinnen mensen uiten. Je zult merken dat je vaker vragen gaat stellen, om duidelijk te krijgen wat de ander werkelijk bedoelt. Deze oprecht nieuwsgierige insteek maakt dat er een verhelderend, oprecht gesprek ontstaat. Met een lichter, leuker leven, betere zakelijke en persoonlijke relaties en resultaten tot gevolg.
De tekst in dit artikel is een fragment uit het boek Thuis zonder huis, dat ik momenteel schrijf in Thailand. Het gaat over vrijheid, minimalisme en jezelf zijn.
