vliegvrij | Iris Schlagwein

24-uurs horizonobservatie, herfsteditie 2020

[ BLOG ] Precies een week geleden bereidde ik me voor op het 24 uur observeren van de horizon, samen met een groep van in totaal 24 deelnemers. We brachten tijdens de herfstequinox, als de dag precies even lang donker als licht is, een hele dag op het strand door, met als doel tijd en ruimte te creëren. Tijd en ruimte om een dag lang met onverdeelde aandacht bij jezelf te zijn.

Meedoen aan dit project van bedenker Bruno van den Elshout stond al lang op mijn verlanglijstje, en nu zou het er eindelijk van komen – een aantal dagen voor mijn 34e verjaardag en voor het uitkomen van mijn volgende boek Vlieg vrij.

Schakelen van rust naar actie

Het uitkomen van Vlieg vrij op 10 oktober, betekent voor mij omschakelen naar actie. Meer naar buiten treden en meer plannen. Veel meer gesproken en gedachte woorden. Hoe geef ik die actie zelf vorm, in plaats van dat ik me erdoor laat overspoelen?

De horizonobservatie zag ik als een mooi moment om me open te stellen voor wat mijn boek gaat brengen. Om de grootsheid te voelen van wat dit verhaal in zich draagt. En daar innerlijke ruimte voor maken. Kan ik ontvangen? En hoe laat ik dat wat ik krijg weer verder stromen?

Goed voorbereid verschijn ik aan de vloedlijn

Bruno organiseerde deze editie samen met Lars Doyer en Helen Hartmann. Ter voorbereiding vroegen ze alle deelnemers hun motivatie te beschrijven. Ik schreef onder andere:

‘Ik ga uit van cadeautjes. Van de elementen en van de andere deelnemers. Stilte, staren, verbinding, voelen. Gronden in het zand, stromen in de zee, spelen met de wind, vliegen in de wolken.’

Die cadeautjes heb ik gekregen, en nog meer dan dat. Hier volgen mijn ervaringen in 24 uur horizon-observeren.

Maandag 21 september rond 19.30 uur, verwachting

We zijn aangekomen op het Zuiderstrand in Den Haag en iedereen heeft zich geïnstalleerd in de formatie langs de vloedlijn. De zon beweegt zich nu gestaag richting de horizon.

Het Gaat Beginnen.

Er heerst een verwachtingsvolle sfeer en een aantal deelnemers, waaronder ik, nemen alvast een duikje in de zee. We springen in de golven en zijn uitgelaten als kinderen die extra laat mogen opblijven.

Rond 21.30 uur, weerstand

In korte tijd is het heel donker geworden. En ook vochtig. Ik heb alle kleding die ik bij me heb aangetrokken om warm te blijven vannacht. De lucht is kraakhelder. De eerste sterren zijn zichtbaar en als ik naar links kijk zie ik de maan; een rode sikkel vlak boven de lichten van de Maasvlakte. Het is bijna windstil.

Uiterlijk rustig zit ik in mijn tuinstoel en kijk ik naar de diepzwarte zee. Ondertussen voel ik me geprikkeld en enorm onrustig. Het kleine beetje wind dat er is, stoort me. De geluiden van de golven en de vissersboten klinken oorverdovend. Nu ik stilzit kan de onrust die blijkbaar in me zit, zich laten zien.

Dit muziekstuk van ca. 45 minuten sluit prachtig aan bij dit gevoel:

Rond 22.30 uur, verbinden

Laat ik eens ‘landen’. Ik doe mijn ogen dicht en maak verbinding met Moeder Aarde onder mij. Daarna met Vader Hemel boven mij. Ik voel hoe ik in verticale verbinding sta met het Al-wat-is.

Dan verbind ik me horizontaal, met het reisgezelschap. Mijn ‘gevoels-tentakels’ strek ik uit ver links en ver rechts van mij. In gedachten groet ik elke broeder en zuster die samen met mij deze 24 uur het onbekende in duikt.

Ik visualiseer dat wat achter me ligt: het strand, de duinen, het bos, de stad. Met als ankerpunt het vuur op het strand, wat daar de komende 24 uur zal branden. Dit ligt letterlijk achter me. En ik sta ook stil bij dat wat figuurlijk achter me ligt, bijvoorbeeld de reis hier naartoe. Want vanochtend vertrok ik na een lang vakantieweekend uit een klein dorpje in de Vogezen, om op tijd hier te kunnen zijn.

Als laatste visualiseer ik dat wat voor me ligt: de zee, de horizon, de lucht en de sterren. En ik denk aan mijn boek, de herfst en het huisoppassen komende winter.

Ik ben geland. Mijn gemoed is honderdtachtig graden veranderd. Ontspannen in mijn warme holletje ben ik klaar voor de nacht. Nieuwsgierig kijk ik naar de lichten op zee, de sterren en de golven, die zich nu langzaam beginnen terug te trekken, op weg naar eb.

Van maandag op dinsdag rond 00.00 uur, in vuur en vlam

Ik schrik wakker en ben verbaasd dat ik in slaap gesukkeld ben. Het liefst blijf ik zoveel mogelijk wakker vannacht, dus ik wandel naar het vuur om mezelf wat op te peppen. Het hart van de vuurvrouw in mij breekt als ze ziet dat de houtblokken achteloos op de kolen zijn gegooid. Als een ware Indiaan werk ik er blok voor blok naartoe om een hete kern te bouwen, zodat het vuur oplaait en de kolen witheet gloeien.

Rond 04.00 uur, mildheid oefenen

Mijn windscherm, stoel en dekentje zijn nat van de druppeltjes mist. Ik wil voorkomen dat ik het koud krijg dus ik wissel vuur en zee met elkaar af. Even voelt dat als ‘cheaten’. Ik kom hier toch om naar de horizon te kijken, is bij het vuur zitten dan wel ok? Ik besluit mildheid te oefenen. Dit is geen leger-exercitie, ik hoef niets te bewijzen en mag mezelf best wat warmte gunnen.

Rond 06.00 uur, de ochtend verschijnt

En ineens is daar het ochtendlicht.
Ik had me ingesteld op een lange lange nacht, en nu is-ie al voorbij!
De zee rukt in hoog tempo op. De meeste mensen verplaatsen voor de zekerheid hun stoel en scherm een paar meter naar achteren, om geen natte voeten te krijgen.

Rond 10.00 uur, (on)verwachte cadeaus

Zoals gehoopt krijg ik vele cadeautjes. Vannacht kon ik al urenlang genieten van magische zeevonk en ik zag twee sterren vallen. Overdag spot ik een groep lepelaars in hun reis naar het zuiden, een verdwaalde zwaan in de branding. Tel daarbij honderden meeuwen op en ik mag concluderen dat witte vogels een thema zijn.

Ik krijg vandaag niet alleen cadeautjes van de natuur, ook cadeaus van mijn medereizigers. In de vorm van een blik die zegt: yes, wij doen dit samen. Gedeelde stille vreugde over het eerste ochtendlicht. Een smaakvolle cappuccino drinken, even in de bewoonde wereld van strandtent de Fuut. Richting het einde van de dag een mooi gesprek waarin alles flowt.

Rond 12.00 uur, samen én alleen

Expres zoek ik weinig contact met mijn mede-observeerders. Een deel van mij vindt dat jammer. Want ik wil best weten wie al die leuke mensen zijn, die net als ik interesse hebben in deze ervaring.

Wat drijft hen, wie zijn ze, wat ervaren zij op dit moment? Maar dit is geen theekransje of netwerkevent. Ik ben hier voor mij. Laat ik die vragen aan mezelf stellen. Wat drijft me, wie ben ik, wat ervaar ik op dit moment? En laat ik die vragen blijven stellen, ook als mijn aandacht verslapt.

Rond 15.00 uur, stilstand

Dat gebeurt in uur 20, 21 en 22 van de 24 uur. De zon schijnt fel, het is weer eb geworden. Vele Hagenezen en dagjesmensen genieten van mogelijk de laatste zomerse dag. Mijn beeld verandert urenlang amper. Ik zie voornamelijk zand, honden, baasjes van de honden, meeuwen, een bootje in de donkerblauwe zee met daarboven een helderblauwe lucht, nog meer honden en nog meer mensen, met of zonder honden.

Tegelijk is dat niet waar, want natuurlijk verandert er van alles, maar mijn mind wil dat niet zien. Die is moe. Die heeft nu wel lang genoeg bewust geobserveerd en wil nu gewoon weer even op standje makkelijk.

Eerst doe ik liggend op mijn deken een dutje in de warme zon. Fijn om mijn lijf wat rust te geven, maar als ik daarna weer op mijn stoel plaatsneem lijkt mijn beeld nog steeds niets veranderd.

Hebben Bruno, Lars en Helen de tijd stiekem stil gezet?

Rond 16.00 uur, verveling

Ik verveel me en de trekkracht naar mijn telefoon is groot. Ik kan toch heus wel even een foto maken? Nee, ik wil deze 24 uur geen scherm in mijn handen hebben.

Iets anders wat trekkracht veroorzaakt om als afleiding te dienen, is mijn eten. Waar ik de afgelopen uren amper trek had en af en toe voor de vorm iets kleins at, heb ik nu ineens zin om te snacken. Eerst eet ik mijn salade, dan een broodje brie en mijn toetje is chocola.

Ik geef toe aan de afleiding maar natuurlijk neemt het de onrust niet weg. Wat is er dan nog over om me mee te vermaken? Ik heb expres geen notitieboekje en pen bij me. Dan zit er nog maar één ding op. Naar de horizon kijken. Ik geef me over en met hernieuwde zin bestudeer ik mijn uitzicht.

Rond 19.00 uur, inzichten

De zon gaat bijna onder – het einde is in zicht. Ik bedenk dat zowel de natuur die ik aanschouwd heb als deze hele dag en het hele leven, volgens dezelfde cyclus verlopen. Tegengestelden wisselen elkaar constant af. En dat is maar goed ook, want als alleen maar de zon schijnt wordt het al gauw saai, zoals ik in de afgelopen uren ervaarde. Het zijn dus óók de uitdagingen en ellendige momenten, die het leven interessant en waardevol maken.

Tijdens mijn voorbereiding vroeg ik me af: Hoe geef ik actie zelf vorm, in plaats van dat ik me erdoor laat overspoelen? De zee en de horizon gaven me het antwoord; alles is er. Je kunt het misschien nog niet zien, maar het is er wel – net als de zee, de horizon en dat wat daarachter ligt. Het komt en gaat vanzelf en daar hoef je niets voor te doen. Ik hoef dus geen actie te vormen en ook niet bang te zijn overspoeld te worden. Als dat dreigt te gebeuren zet ik gewoon mijn stoel een paar meter naar achteren.

Een andere vraag was: Kan ik ontvangen? En hoe laat ik dat wat ik krijg weer verder stromen? Ook daarover heb ik een antwoord gekregen. Zodra ik verstil, sta ik open om cadeautjes te zien en in ontvangst te nemen. En in die openheid kan ik zelf ontspannen en cadeautjes voor anderen bedenken en geven.

Rond 20.00 uur, afsluiting en afscheid

De zon is ondergegaan en dat betekent dat de 24 uur erop zitten. We pakken onze bescheiden nederzetting weer op en lopen met zijn allen naar het verzamelpunt, waar we nog maar één etmaal geleden elkaar voor het eerst ontmoeten. Enigszins overweldigd en dankbaar voor deze gezamenlijke ervaring, neemt iedereen afscheid van elkaar, om een voor een weer terug te keren naar ieders ‘gewone leven’.

Dank Bruno, Lars en Helen, voor het mogelijk maken van deze ervaring, voor het zorgvuldige voorbereiden en het ruimte maken tijdens de 24 uur samen.
Headerfoto: Bruno van den Elshout.

Je ware zelf zijn; zeven tips uit ‘Vlieg vrij’

Door Iris Schlagwein

[ BLOG ] In het laatste hoofdstuk van mijn nieuwe boek ‘Vlieg vrij‘ deel ik praktische tips die mij hebben geholpen in mijn zoektocht naar innerlijke vrijheid. De zoektocht naar mijn waarheid, en hoe die te leven. Want een aantal jaar geleden was er best een grote kloof tussen hoe mensen mij kenden, en hoe ik mijn ‘ware zelf’ ervaarde.

Hoe zag dat ware zelf er dan uit?

Het leek alsof de meeste mensen maar een deel van mij kenden, en dat er ook een deel was dat ik zelden liet zien. Dat voelde zo vervelend, dat ik op zoek ging naar manieren om de kloof tussen die twee Irissen zo klein mogelijk te maken. Omdat ík degene was die sommige delen niet liet zien, was ík degene die er iets aan kon veranderen. Steeds meer liet ik alles-van-mij zien, wat ertoe leidde dat ik in elke situatie, ongeacht de omgeving of het gezelschap, helemaal mezelf kon zijn. Wat ik tijdens dat proces leerde beschrijf in in dit blog.

1. Laat je niet ontmoedigen door hobbels op je pad

Houd in gedachten dat de hobbels, teleurstellingen en tegenslagen die er uiteraard ook zullen zijn, net zo bij je ontwikkeling horen als inzichten en verbinding. Heb vertrouwen, je zult zien dat precies die mensen, boeken en films op je pad komen die jou verder zullen helpen.

2. Zoek mensen op die zichzelf ook levensvragen stellen

Verzamel mensen om je heen met wie je veilig kunt ontdekken wat voor jou ‘waar’ is. Mensen die je vertrouwt en die je liefdevol wijzen op je blinde vlekken. Je kunt nog zoveel lezen in boeken en op blogs, maar dat haalt het niet bij contact in het echte leven.

Ik heb het geluk dat ik veel filosoferende levenskunstenaars om me heen heb verzameld. Dit is in de afgelopen tien jaar gegroeid doordat ik zelf veranderde, oude relaties losliet en mijn waarheid begon te spreken. Als je je stilhoudt, kan niemand weten wat er in je omgaat. Wanneer je begint met het uitspreken van jouw visie en vragen, en nieuwe dingen gaat ondernemen, komen er vanzelf andere mensen in je leven.

3. Durf jouw waarheid te spreken

Niet iedereen zal het je in dank afnemen dat jij wél je hart volgt, omdat ze dat als een bedreiging kunnen ervaren. Je waarheid spreken vergt dus moed, innerlijke kracht en de overtuiging dat je heus niet gek bent. De winst is dat je nieuwe mensen gaat ontmoeten die het juist waarderen dat jij je authentieke zelf bent.

4. Zoek hulp als je vastloopt

Sommige patronen zijn zo diep verankerd dat je er een blinde vlek voor hebt en je er niet op eigen houtje bewust van kunt worden. Telkens als ik merkte dat ik vastliep, zocht ik een passende vorm van hulp om over mijn drempel te kunnen stappen, bijvoorbeeld een ademsessie, familieopstellingen of lichaamsgerichte psychotherapie. Als je op pijn stuit die te groot is om alleen aan te gaan, zoek dan een (therapie)vorm die bij jou past.

5. Schakel over van ‘doen’ naar ‘zijn’

Door te onderzoeken of de oordelen die je hebt over wat er beter/anders/sneller/leuker moet ‘waar’ zijn, kun je de werkelijkheid pas ervaren. De werkelijkheid die in het hier en nu is. Op het moment dat je je aandacht daarnaar verlegt, stop je met doen en begin je met zijn. Kunnen zijn, zonder iets te hoeven bereiken, zorgt ervoor dat het leven moeiteloos stroomt.

6. Neem je verantwoordelijkheid

Door te accepteren hoe je er nu voor staat, kun je verantwoordelijkheid nemen en je ware zelf gaan leven. Je hoeft je huidige situatie niet goed te keuren, alleen maar te accepteren. Daarna kun je in actie komen. Wat wil je veranderen? En hoe kun je daar zelf verantwoordelijkheid voor nemen? Begin met accepteren hoe jouw situatie nu is, om vervolgens je verantwoordelijkheid te nemen en voor honderd procent achter je keuzes te staan.

Er is wijsheid en mededogen en

die twee horen tezamen als de twee vleugels van een vogel.

– Gezegde uit het mahayana-boeddhisme

7. Wees je ware zelf om de gemeenschap te dienen

Hoe beter je jezelf leert kennen, hoe minder je hoeft vast te houden aan een ‘goede baan’, waardoor je je dienend kunt opstellen en werk kunt doen waar jouw ogen van gaan stralen. Werk dat je van nature makkelijk afgaat en waar je veel plezier uit haalt. Niet alleen het werk dat je verricht, maar ook jouw vreugdevolle gemoed, leveren dan een prachtige bijdrage aan je gemeenschap én aan het grotere geheel.

‘Vlieg vrij’ is het perfecte boek voor wie zich vrij wil voelen. Voor wie zijn angsten wil ontmaskeren en zijn visie op het leven durft te herzien. Bestel het boek hier.

Mediteren; een spoedcursus in Thailand

Door Iris Schlagwein

[ BLOG ] Onderstaande tekst is een fragment uit mijn nieuwe boek Vlieg vrij. Het is een deel van het hoofdstuk ‘Het geheim van glimlachende monniken’, waarin ik vertel over een stilte- en meditatieretraite die ik begin 2018 deed, op het eiland Koh Samui in Thailand. Samen met ongeveer tachtig anderen, leerde ik in zeven dagen tijd alle ins en outs over mediteren. Natuurlijk leerde ik door te luisteren, maar wat het meeste indruk maakte, was de ervaring die ik opdeed tijdens de vele uren mediteren.

foto: Nina Olivari Fotografie

Innerlijke rust? Ga mediteren!

Op de dag van de registratie voel ik een mengeling van gezonde zenuwen en een steeds dringender wordende noodzaak om eindelijk mijn gedachten tot rust te laten komen.

Bij het meetingpoint wordt het steeds drukker. Waar ik normaal gesproken opensta voor een praatje met andere reizigers, voel ik nu absoluut geen behoefte om gezellig te kletsen. In mijn hoofd ben ik de stilte al ingegaan. De vragen die zenuwachtige, overactieve deelnemers aan elkaar stellen irriteren me. Wat nou, ‘Hoelang mediteer je al?’, ‘Heb je zoiets al eerder gedaan?’, ‘Ik las dat we maar twee keer per dag eten krijgen, oh my god, hoe gaan we dat ooit volhouden?’?

Ik denk: stel je open voor wat er komt en hou verder je mond. Degenen die achteloos noemen dat dit de zesde keer is dat ze zoiets doen en dat zeven dagen tien uur per dag mediteren voor hen heel makkelijk is vergeleken met de intensieve retreats die ze normaal doen, keur ik helemaal geen blik waardig.

Verwachtingsvol versus weerstand

Mijn gesloten houding en harde oordelen zijn een teken van mijn eigen weerstand. Ik ga dit doen en weet dat het ongelofelijk zwaar wordt. Alleen al omdat ik de afgelopen weken uren per dag in een slechte houding achter mijn laptop heb gezeten. Mijn lichaam is zo stijf dat ik waarschijnlijk nog niet eens een kwartier in meditatiehouding kan zitten zonder compleet onrustig te worden. Ik weet het zonder het geprobeerd te hebben. Tijdens deze reis trakteerde ik mezelf elke week op een Thaise massage en elke keer werd het me weer pijnlijk duidelijk: ik ben een stijve hark.

Met zoveel mogelijk mensen en de bijbehorende bagage in een 4×4-truck gepropt rijden we via smalle haarspeldbochten hoger en hoger de berg op. Het uitzicht is adembenemend. De bergen zijn bedekt met een groene deken van palmbomen en tropische planten, en in de verte zie ik de zon op de zee schitteren. We stappen uit bij een grote hal met houten vloer, met maar aan één van de vier zijden een wand. De rest van de hal is open. Een koel briesje heet ons welkom.

Ik volg braaf de strenge regels

Als we eenmaal in de rij voor de registratiebalie staan, merk ik op hoe gestroomlijnd het inchecken van de tachtig mannen en vrouwen gaat. De instructies zijn kraakhelder en op elke uitzondering die iemand wil maken (‘Mag ik mijn telefoon tóch bij me houden?’, of ‘Maar roken búíten de omheining kan toch wel?’) volgt een onberispelijk antwoord.
Dit is een plek waar je de regels volgt en anders niet. Net een kleine fabriek, maar wel een met medewerkers die een glimlach op hun gezicht hebben. Een glimlach die vriendelijk en oprecht is én uitdraagt dat een gezellig praatje-om-het-praten nu niet meer gewenst is.

Vanaf nu valt mijn identiteit als Iris de toerist/schrijver/huisoppas/vrouw/dochter – elk label waar ik me maar mee zou kunnen identificeren – weg. Dit is de plek om te onthechten van wat je denkt te zijn en daar zijn heldere regels voor bedacht. Regels over gehechtheden die je kunt hebben binnen deze community, die gehechtheden op alle vlakken van het leven buiten de community representeren.

Waar ben je aan gehecht?

De strenge kledingvoorschriften geven je de kans om de gehechtheid aan je identiteit en uiterlijk te onderzoeken. Je uiterlijk vertelt iets over wie je bent, over de identiteit waar je je prettig bij voelt. Kleding die je vrouwelijke vormen benadrukt en net wat sexy bloot laat zien, vertelt de buitenwereld dat je verleidelijk bent. Strakke kleding waarin je figuur goed uitkomt, kan vertellen dat je gedisciplineerd en sportief bent.
Als je bijvoorbeeld in je dagelijks leven veel moeite doet om er op een bepaalde manier uit te zien, kun je gehecht zijn aan het type kleren dat je draagt, in de spiegel kijken en zorgen dat je haar goed zit. Wat doet het dan met je als je alleen nog maar vormloze katoenen kleding in naturelle kleuren mag dragen?

Alle mannen en vrouwen binnen de community zien er door deze kledingvoorschriften bijna hetzelfde uit. De monniken vormen een uitzondering, zij dragen hun karakteristiek oranje doek. Deze kledij heeft echter hetzelfde uitgangspunt: ze geeft geen enkele identiteit prijs.

Tien uur per dag mediteren

Er zijn niet alleen regels voor hoe je eruitziet, maar ook voor hoe je communiceert en beweegt, wat en wanneer je eet en hoe de dag ingedeeld is – alles om de retraite effectiever te maken.

Terwijl ik in de rij sta, bestudeer ik het programma en sla ik aan het rekenen: we gaan zo’n tien uur per dag mediteren. Gelukkig telkens drie kwartier zittend afgewisseld met drie kwartier lopend of staand. Tel daarbij een blok yoga, dhamma talk, twee maaltijden en een moment voor thee op, en de dag is compleet gevuld. Het lijkt zo makkelijk: ik hoef alleen maar op het teken van de bel te doen wat het rooster voorschrijft. Ik hoef nergens over na te denken, geen boodschappen te doen, geen plannen te maken of te koken.

De dagelijkse beslommeringen vallen weg en daar zit juist het gevaar. Want als ik daar niet meer bij stil hoef te staan, wat zal zich dan laten zien? Binnen het strakke ritme van de dag ontstaat er ruimte voor… Tja, voor wat? Dat is onzeker. Het zou zomaar eens onaangenaam kunnen zijn.

‘Vlieg vrij’ (oktober 2020) is het perfecte boek voor wie zich vrij wil voelen. Voor wie zijn angsten wil ontmaskeren en zijn visie op het leven durft te herzien. Bestel het boek hier.