Mediteren; een spoedcursus in Thailand
[ BLOG ] Onderstaande tekst is een fragment uit mijn nieuwe boek Vlieg vrij. Het is een deel van het hoofdstuk ‘Het geheim van glimlachende monniken’, waarin ik vertel over een stilte- en meditatieretraite die ik begin 2018 deed, op het eiland Koh Samui in Thailand. Samen met ongeveer tachtig anderen, leerde ik in zeven dagen tijd alle ins en outs over mediteren. Natuurlijk leerde ik door te luisteren, maar wat het meeste indruk maakte, was de ervaring die ik opdeed tijdens de vele uren mediteren.
Innerlijke rust? Ga mediteren!
Op de dag van de registratie voel ik een mengeling van gezonde zenuwen en een steeds dringender wordende noodzaak om eindelijk mijn gedachten tot rust te laten komen.
Bij het meetingpoint wordt het steeds drukker. Waar ik normaal gesproken opensta voor een praatje met andere reizigers, voel ik nu absoluut geen behoefte om gezellig te kletsen. In mijn hoofd ben ik de stilte al ingegaan. De vragen die zenuwachtige, overactieve deelnemers aan elkaar stellen irriteren me. Wat nou, ‘Hoelang mediteer je al?’, ‘Heb je zoiets al eerder gedaan?’, ‘Ik las dat we maar twee keer per dag eten krijgen, oh my god, hoe gaan we dat ooit volhouden?’?
Ik denk: stel je open voor wat er komt en hou verder je mond. Degenen die achteloos noemen dat dit de zesde keer is dat ze zoiets doen en dat zeven dagen tien uur per dag mediteren voor hen heel makkelijk is vergeleken met de intensieve retreats die ze normaal doen, keur ik helemaal geen blik waardig.
Verwachtingsvol versus weerstand
Mijn gesloten houding en harde oordelen zijn een teken van mijn eigen weerstand. Ik ga dit doen en weet dat het ongelofelijk zwaar wordt. Alleen al omdat ik de afgelopen weken uren per dag in een slechte houding achter mijn laptop heb gezeten. Mijn lichaam is zo stijf dat ik waarschijnlijk nog niet eens een kwartier in meditatiehouding kan zitten zonder compleet onrustig te worden. Ik weet het zonder het geprobeerd te hebben. Tijdens deze reis trakteerde ik mezelf elke week op een Thaise massage en elke keer werd het me weer pijnlijk duidelijk: ik ben een stijve hark.
Met zoveel mogelijk mensen en de bijbehorende bagage in een 4×4-truck gepropt rijden we via smalle haarspeldbochten hoger en hoger de berg op. Het uitzicht is adembenemend. De bergen zijn bedekt met een groene deken van palmbomen en tropische planten, en in de verte zie ik de zon op de zee schitteren. We stappen uit bij een grote hal met houten vloer, met maar aan één van de vier zijden een wand. De rest van de hal is open. Een koel briesje heet ons welkom.
Ik volg braaf de strenge regels
Als we eenmaal in de rij voor de registratiebalie staan, merk ik op hoe gestroomlijnd het inchecken van de tachtig mannen en vrouwen gaat. De instructies zijn kraakhelder en op elke uitzondering die iemand wil maken (‘Mag ik mijn telefoon tóch bij me houden?’, of ‘Maar roken búíten de omheining kan toch wel?’) volgt een onberispelijk antwoord.
Dit is een plek waar je de regels volgt en anders niet. Net een kleine fabriek, maar wel een met medewerkers die een glimlach op hun gezicht hebben. Een glimlach die vriendelijk en oprecht is én uitdraagt dat een gezellig praatje-om-het-praten nu niet meer gewenst is.
Vanaf nu valt mijn identiteit als Iris de toerist/schrijver/huisoppas/vrouw/dochter – elk label waar ik me maar mee zou kunnen identificeren – weg. Dit is de plek om te onthechten van wat je denkt te zijn en daar zijn heldere regels voor bedacht. Regels over gehechtheden die je kunt hebben binnen deze community, die gehechtheden op alle vlakken van het leven buiten de community representeren.
Waar ben je aan gehecht?
De strenge kledingvoorschriften geven je de kans om de gehechtheid aan je identiteit en uiterlijk te onderzoeken. Je uiterlijk vertelt iets over wie je bent, over de identiteit waar je je prettig bij voelt. Kleding die je vrouwelijke vormen benadrukt en net wat sexy bloot laat zien, vertelt de buitenwereld dat je verleidelijk bent. Strakke kleding waarin je figuur goed uitkomt, kan vertellen dat je gedisciplineerd en sportief bent.
Als je bijvoorbeeld in je dagelijks leven veel moeite doet om er op een bepaalde manier uit te zien, kun je gehecht zijn aan het type kleren dat je draagt, in de spiegel kijken en zorgen dat je haar goed zit. Wat doet het dan met je als je alleen nog maar vormloze katoenen kleding in naturelle kleuren mag dragen?
Alle mannen en vrouwen binnen de community zien er door deze kledingvoorschriften bijna hetzelfde uit. De monniken vormen een uitzondering, zij dragen hun karakteristiek oranje doek. Deze kledij heeft echter hetzelfde uitgangspunt: ze geeft geen enkele identiteit prijs.
Tien uur per dag mediteren
Er zijn niet alleen regels voor hoe je eruitziet, maar ook voor hoe je communiceert en beweegt, wat en wanneer je eet en hoe de dag ingedeeld is – alles om de retraite effectiever te maken.
Terwijl ik in de rij sta, bestudeer ik het programma en sla ik aan het rekenen: we gaan zo’n tien uur per dag mediteren. Gelukkig telkens drie kwartier zittend afgewisseld met drie kwartier lopend of staand. Tel daarbij een blok yoga, dhamma talk, twee maaltijden en een moment voor thee op, en de dag is compleet gevuld. Het lijkt zo makkelijk: ik hoef alleen maar op het teken van de bel te doen wat het rooster voorschrijft. Ik hoef nergens over na te denken, geen boodschappen te doen, geen plannen te maken of te koken.
De dagelijkse beslommeringen vallen weg en daar zit juist het gevaar. Want als ik daar niet meer bij stil hoef te staan, wat zal zich dan laten zien? Binnen het strakke ritme van de dag ontstaat er ruimte voor… Tja, voor wat? Dat is onzeker. Het zou zomaar eens onaangenaam kunnen zijn.
‘Vlieg vrij’ (oktober 2020) is het perfecte boek voor wie zich vrij wil voelen. Voor wie zijn angsten wil ontmaskeren en zijn visie op het leven durft te herzien. Bestel het boek hier.
